Pierwszy dzień 

Diest, 2.12.2013r.

Pierwszy roboczy dzień pobytu w Diest (Belgia) upłynął nam na zapoznawaniu się z systemem belgijskiej edukacji, którą przedstawił nam, nasz flandryjski opiekun Luc Pluymers – dyrektor Sint-Jan Eerste Graad (DMS).

Zacznijmy od początku. Belgia jest państwem federacyjnym, w którym funkcjonują trzy struktury rządowe.  Za oświatę odpowiada Rząd Federalny w zakresie okresu nauki, minimalnych wymagań, które decydują o uzyskaniu świadectwa i zarobkach nauczycieli. Z kolei Rządy Wspólnoty, które związane są językiem, odpowiadają za wszystkie aspekty edukacji i tworzą systemy edukacyjne obowiązujące w danym regionie. Z tych powodów nie mówimy o systemie edukacji w Belgii tylko np. we Flandrii czy Walonii. Różnice mogą dotyczyć  np. godzin pracy czy zarobków.

Szkoły we Wspólnotach mogą łączyć się w sieci. To jest warunek, aby otrzymać wsparcie finansowe Rządu Wspólnoty. Pieniądze przeznaczane są m. in. na pełne wyposażenie ucznia w niezbędne materiały dydaktyczne (dotyczy to przedszkoli i szkół podstawowych).  Ponadto, w systemie funkcjonują szkoły prywatne (niepubliczne), które nie otrzymują wsparcia finansowego Rządu. Uczniowie, w tych szkołach, muszą zdawać egzaminy testowe, organizowane przez centralną komisję egzaminacyjną w Brukseli i to umożliwia im otrzymanie dyplomu równorzędnego z dyplomami pozostałych szkół, nadzorowanych przez Rząd.   

W skład systemu edukacji wchodzą przedszkola, które realizują już procesy edukacyjne. Pobyt dziecka w przedszkolu to standardowo trzy lata, ale w przypadku dziecka z trudnościami czas ten może być wydłużony o jeden rok. Po tym czasie, sześciolatek idzie do pierwszej klasy szkoły podstawowej,  klasy „play and learn” lub do pierwszej klasy szkoły specjalnej. Szkoła podstawowa trwa 6 lat, przy czym, dziecko może w tym czasie dwukrotnie powtórzyć klasę. W momencie gdy osiągnie wiek 12 lat, a nie dotarło do 6 klasy, może przy aprobacie rodziców, przerwać edukację w szkole podstawowej po klasie 4 i znaleźć się w pierwszej klasie szkoły średniej, ukierunkowanej zawodowo, w której realizuje PROGRAM „B” (w szkołach średnich realizowany jest program „A” lub „B”). Po ukończeniu szkoły podstawowej  uczeń kontynuuje naukę w szkole średniej, która ma trzy dwuletnie etapy. Po pierwszym etapie następuje specjalizacja w zakresie wyboru kierunku kształcenia określonych umiejętności : ogólnych, artystycznych, technicznych lub zawodowych, czyli drugi etap. Szkoła doradza uczniom w wyborze specjalizacji na podstawie ich osiągnięć w pierwszym etapie. Na trzecim etapie następuje doskonalenie w zakresie wybranej specjalizacji. Warto tutaj wspomnieć, że w przypadku specjalizacji zawodowej uczeń nie otrzymuje dyplomu ukończenia szkoły tylko certyfikat, który nie uprawnia go do kontynuowania nauki w szkole wyższego typu tj. kolegiach zawodowych lub uniwersyteckich. Aby wrócić do systemu uczeń musi jeszcze jeden rok uczęszczać do szkoły i wtedy uzyskuje wymagany dokument, uprawniający go do podjęcia nauki w wymienionych wyżej szkołach wyższych.

Teraz kilka słów o tym, co warunkuje przechodzenie ucznia z klasy do klasy. W szkołach podstawowych uczniowie rozwiązują testy, natomiast w szkołach średnich organizowane są egzaminy,  przygotowywane i organizowane przez szkołę, co wraz z wynikami cząstkowymi stanowi podstawę do ukończenia danej klasy lub etapu edukacyjnego.

W drugiej części dnia spotkaliśmy się z Sabine Chetta -Dyrektorką szkoły, w której odbył się, w październiku ubiegłego roku, audyt (inspekcja). Informacja o tym, w których szkołach odbędą się inspekcje, publikowana jest na stronie ministerstwa, z rocznym wyprzedzeniem.  Podczas inspekcji, bada się różne obszary pracy szkoły, w tym stan jej bazy i sposób spełniania określonych standardów nauczania na wybranych przedmiotach. Wynikiem audytu jest zaświadczenie. Dla szkoły ważne jest, jakie otrzyma zaświadczenie. Są trzy rodzaje. Najbardziej pożądanym jest zaświadczenie nr 1, bo oznacza ono, że szkoła dobrze pracuje. W przypadku zaświadczenia nr 2 występuje potrzeba zmian. Otrzymanie zaświadczenia nr 3 daje szkole sygnał o poważniejszych problemach. Taka szkoła, wymaga wsparcia.

Na zakończenie warto podkreślić, że atmosfera dnia była bardzo serdeczna i przyjazna.  Miłą niespodzianką było spotkanie z polską nauczycielką Eweliną, która przekazała nam wiele ciekawych informacji na temat szkół w Belgii. Mieliśmy również możliwość spotkania, w szkole podstawowej,   polskich dzieci, które na stałe mieszkają w Belgii i co było szczególnie miłe ( zwłaszcza w przypadku Klaudii), pięknie mówią po polsku.

Podsumowaliśmy dzień refleksjami, dotyczącymi różnic na temat szkolnictwa w Polsce i Belgii, przy czym wszyscy uznaliśmy, że mamy potrzebę zadania jeszcze wielu pytań….

Mariola Juraszek-Morawska

Barbara Wolska

 

Drugi dzień

Diest, 3.12.2013r.

Drugi dzień wizyty studyjnej w Belgii upłynął nam na dalszym zgłębianiu tajników flamandzkiego systemu edukacji. Dzisiaj szczegółowo zapoznaliśmy się zakresem działalności Centrum Doradztwa/Wsparcia dla uczniów (CLB) oraz z systemem szkolnictwa średniego.

Dyrektor CLB Raf Biesmans opisał nam funkcjonowanie instytucji wspierających uczniów oraz zakres ich działalności. Każda szkoła we Flandrii współpracuje z CLB, w ramach, którego zatrudniani są lekarze, pielęgniarki, pracownicy społeczni, psycholodzy i pedagodzy. Działalność CLB obejmuje cztery obszary:

- wsparcie dla uczniów mających trudności w nauce,      

- pomoc przy wyborze ścieżki edukacyjnej,

- zdrowie i rozwój fizyczny,      

- rozwój społeczny i emocjonalny.

 

CLB, podobnie jak szkoły podlegają inspekcjom, prowadzonym przez wyspecjalizowane zespoły, inne niż prowadzące inspekcje w szkołach. Badanie obejmuje zakres osiągania celów, wypełniania swoich zadań przez placówki, systemowość monitorowania i prowadzenia kontroli, jakości podejmowanych działań zmierzających do osiągania celów oraz strategię doskonalenia własnej pracy. Wszystkie wymienione wyżej aspekty badane są w oparciu o zapisy w Księdze, Jakości, obserwacje i rozmowy z pracownikami.  Podobnie jak w szkołach, inspekcja kończy się raportem zawierającym opinię pozytywną, pozytywną ograniczoną lub negatywną. Opinia negatywna zawiera sugestie czy placówka jest w stanie samodzielnie przezwyciężyć trudności, czy też potrzebuje pomocy z zewnątrz.

W drugiej części dnia Luc Pluymers, dyrektor Sint-Jan Eerste  Graad przedstawił nam system szkolnictwa średniego, który we Flandrii obejmuje 3 dwuletnie etapy.  W systemie funkcjonują dwa rodzaje szkół średnich. Szkoły, w których uczniowie realizują tylko pierwszy etap, po czym wybierają jeden z czterech kierunków kształcenia (ogólny, techniczny, artystyczny, zawodowy), realizowany już w innej szkole. Drugi rodzaj szkół zakłada wybór ścieżki kształcenia już na pierwszym etapie i ich kontynuację na kolejnych etapach w tej samej szkole.

Kolejny dzień wizyty upłynął nam pracowicie, ale bardzo sympatycznie. Refleksja, która pojawiła się w dniu dzisiejszym to stwierdzenie, iż dostrzegamy wiele podobieństw w pracy szkół w Polsce i Belgii w zakresie wsparcia uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

  Janina Mielnikiewicz

  Aleksandra Sępoch

                                                                                                                    

Trzeci dzień

Diest, 4.12.2013r.

 

Dzisiejszy dzień zaczął się podobnie - śniadanie a po śniadaniu wyjście z hotelu. Jak zwykle punktualni, dotarliśmy spacerkiem do nowocześniejszej części Diest, w której wizytowaliśmy KHLeuven - University College. Björn Callewaert i Tom Robijns przedstawili nam informacje dotyczące działalności uczelni. Najważniejsze z nich to:

A.    Uczelnia kształci na pięciu wydziałach około ośmiu tysięcy studentów.

B.     Na wydziale pedagogicznym studiuje około 2300 przyszłych nauczycieli.

C.     Studenci wydziału pedagogicznego otrzymują dyplom licencjata i uprawnienia do pracy w przedszkolach i szkołach podstawowych.

D.    Uczenia realizując program, jest zobowiązana uwzględnić kompetencje przyszłego nauczyciela, określone w dekrecie rządu flamandzkiego.

E.     Dekret ustala minimalne standardy zawarte w dziesięciu jednostkach funkcjonalnych w odniesieniu do ról, jakie w szkole nauczyciel powinien spełniać.

F.      Nauka trwa trzy lata, lecz nie jest ważny czas trwania studiów, a ilość punktów określona jako minimum wymagane do ich ukończenia.

G.    Studenci wydziału pedagogicznego odbywają co roku praktyki w szkołach, z tego część w szkołach, z którymi uczelnia ma podpisane umowy.

Co osiem lat uczelnia poddawana jest kontroli, aby otrzymać akredytację. Celem tej kontroli jest ustalenie, czy studenci kształceni są zgodnie ze standardami określonymi przez rząd. Cofnięcie akredytacji zdarza się i skutkuje likwidacją kierunku. Tak rygorystyczne wymogi powodują planowanie zarządzania jakością kształcenia i ukierunkowaną ewaluację wewnętrzną.

Po południu spotkał się z nami w Ratuszu zastępca Burmistrza Diest, odpowiedzialny m.in. za edukację. Podczas prezentacji dowiedzieliśmy się, że w Diest mieszka niespełna 23 tysiące ludzi, z tego około 12 % to nie Belgowie. W mieście jest 21 szkół prowadzonych przez trzy różne organy - rząd flamandzki, samorząd i diecezję katolicką. Samorząd finansuje również dziesięć świetlic dla dzieci do dwunastego roku życia, których rodzice, ze względu na pracę, nie mogą zapewnić opieki rano i po południu. Ponadto płaci za opiekę dziadkom lub innej wskazanej przez rodzica osobie, gdy dziecko nie zostało przyjęte do świetlicy.

Najciekawsze informacje przekazane przez zastępcę Burmistrza Diest dotyczyły strategii wyrównywania szans edukacyjnych dzieci.  Ustalone przez komisję kryteria, brane pod uwagę do otrzymania wsparcia, to wykształcenie matki i dochód.

Działania w tym zakresie dotyczą:

- sprawnie i efektywnie działającej platformy;

- przekazywania rodzicom materiałów, tłumaczonych na ich język ojczysty;

- wsparcia materialnego;

- utworzenia wypożyczalni zabawek;

- finansowania dodatkowych zajęć, np. nauki języka.

Na zakończenie prezentacji usłyszeliśmy, iż strategia wyrównywania szans edukacyjnych dzieci realizowana przez samorząd w Diest jest stawiana przez rząd Flandrii jako wzór do naśladowania dla innych samorządów.

Małgorzata Kornacka

Jadwiga Kruszyna

 

Czwarty dzień wizyty

Diest, Mechelen, 5.12.201

Dziś, 5 grudnia 2013 r., w Vicariaat Onderwijs F. De Merodestraat 18; 2800 Mechelen, odbyło się spotkanie naszej grupy z Johanem Fouquaert i Alainem Noẽz, doradcami pedagogicznymi flamandzkich szkół katolickich. Grupie towarzyszył Luc Pluymers, dyrektor szkoły Sint-Jan Eerste Graad z Diest. Podczas spotkania została przedstawiona prezentacja multimedialna pt: „Wsparcie szkół i nauczycieli”, która  składała się z części poświęconych: zadaniom, roli  i metodom pracy doradców pedagogicznych (metodycznych), usytuowaniu ośrodków doradców pedagogicznych w strukturze sieci edukacyjnych systemu edukacji we Flandrii, zapewnianiu jakości edukacji we Flandrii, a w szczególności dzięki ewaluacji wewnętrznej.

We Flandrii występują trzy sieci szkół: rządowa GO!, katolicka VSKO, prowadzonych przez miasta - Other. Każda sieć szkół posiada swoje instytucje doradztwa. Sieć szkół katolickich, obejmująca 75% szkół we Flandrii, również prowadzi  system wsparcia dla szkół katolickich pn.”PBBDKO”, w skład którego wchodzi 5 diecezjalnych ośrodków doradztwa: Mechelen-Brussel, Brugge, Antwerpen, Haselt i Gent. Sieć wsparcia dla szkół katolickich zgodnie z przyjętą wizją wspiera szkoły w realizacji chrześcijańskich zasad edukacji, dążeniu do jak najlepszej jakości nauczania, dba o edukacyjny rozwój i o doskonalenie zawodowe kadry zarządzającej i nauczycieli, pomaga wdrażać innowacje.

Doradca pedagogiczny pracujący w Vicariaat będąc krytycznym przyjacielem szkoły, ma głównie wspomagać szkoły w zapobieganiu problemom związanym z utrzymaniem pożądanej jakości edukacji. Szkoły w Belgii posiadają duży zakres autonomii, wobec czego doradcy pedagogiczni przychodzą szkole z pomocą, jedynie gdy sama szkoła zwróci się o to. Pomoc może dotyczyć wdrażania innowacyjnych projektów, nowych programów zajęć, eliminowaniu braków wskazanych przez inspekcję. Może obejmować całą szkołę lub też dotyczyć doskonalenia zawodowego wybranych nauczycieli i kadry zarządzającej szkołami.

Główne metody pracy doradcy w szkole ewaluują od koncentrowania się na  problemach, poprzez wspomaganie procesowe (wówczas występuje konieczność kilku wizyt w szkole), do pomocy szkole w samorozwoju tzn. nauczeniu szkoły jak samodzielnie problem dostrzec i rozwiązać, jak stawiać sobie cele rozwojowe. Rolą doradcy jest tworzenie i rozwijanie sieci opartych na kontaktach i łączeniu się w celu współpracy szkół i grup np. startujących zawodowo nauczycieli, nauczycieli przedmiotów, dyrektorów, wicedyrektorów, rad szkół, szkolnych koordynatorów poprzez zapraszanie ich na wspólne konferencje             i szkolenia. Ponadto doradca metodyczny pełni rolę trenera - osoby szkolącej nauczycieli                   i innych pracowników szkoły, aby ich wyposażyć w narzędzia pozwalające jeszcze lepiej pracować i dbać o jakość swej pracy.  Ważną rolą doradcy jest rola mentora. Stojąc „z boku” inspiruje on pożądane procesy.

Od 2009 r. we Flandrii obowiązuje dekret rządu stanowiący, że szkoły powinny pracować nad jakością swej pracy, nie wskazujący jednak sposobu tej pracy (form, przebiegu, organizacji itp.).

 Doradcy z Vicaariat opracowali sposób wspierania szkół w przeprowadzaniu  ewaluacji wewnętrznej, jako procesu służącego zapewnieniu jakości. Wraz ze szkolnym zespołem ds. ewaluacji przygotowują zestaw 100 pytań ankietowych skierowanych do nauczycieli. Po zebraniu i analizie uzyskanych w ten sposób danych ilościowych następuje dyskusja w grupie nauczycieli, podczas której omawiane są problemy szkoły dostarczając danych jakościowych. Raport z ewaluacji wewnętrznej sporządzają doradcy przeprowadzający badanie. Raport odpowiada na pytanie: „jaką szkołą jesteśmy?”, wskazuje słabe i mocne strony szkoły. Analiza raportu rozpoczyna dyskusję nad priorytetami, celami związanymi z pytaniem: „jaką szkołą chcielibyśmy być?” Doradcy w żadnej sytuacji nie przychodzą szkole z pomocą bez zaproszenia. Są jednak dobrze przygotowani do tego zadania.

Anna Lach

Danuta Leśniewska

 

Piąty dzień

Bruksela, 6.12.2013r.

 

Spotkanie z Radą Inspektorów w siedzibie Rządu Flamandzkiego w Brukseli.

(Czego dowiedzieliśmy się o pracy inspektorów we Flandrii?)

Czym zajmuje się inspekcja?

Spotkanie prowadził inspektor generalny Yvan Verbauwhede. Inspektorat w obecnej postaci funkcjonuje od 1991 r. Powołany został dla zapewnienia jakości pracy szkół i placówek we Flandrii. Do zadań Inspekcji należy przeprowadzanie inspekcji w szkołach i placówkach oświatowych, kontrola nauczania domowego, opiniowanie i doradztwo w zakresie programów nauczania, nostryfikacja dyplomów, rozpatrywanie skarg, sporządzanie rocznego raportu o stanie edukacji we Flandrii, współpraca z Ministrem Edukacji Rządu Flamandzkiego.

Dekret Rządu Flamandzkiego z 2009 r. wprowadził szeroką autonomię szkół, która pierwszą instytucją odpowiedzialną za jakość edukacji jest sama szkoła. Dlatego też szkoła zobligowana jest do autoewaluacji, do krytycznej cyklicznie dokonywanej oceny własnych działań oraz do wprowadzania ulepszeń. Rząd Flamandzki wpływa na politykę jakości edukacji poprzez określanie zadań inspekcji oraz ośrodków wspierających pracę szkół np. w zakresie autoewaluacji. Zapewnianie jakości oznacza respektowanie zasad określonych przez rząd.

Inspekcja dotyczy szkół, nie nauczycieli czy dyrektorów. Działalność inspekcji obejmuje kontrolę jakości w szkołach i oddziaływanie na jej podnoszenie przy założeniu, że najważniejszy w tych działaniach jest uczeń. Inspekcja kieruje się szacunkiem dla wartości ludzkich i społecznych oraz zaufaniem do szkół i założeniem, że szkoły są zainteresowane i mogą podnosić jakość własnej pracy. Inspekcja stosuje określoną metodologię prowadzenia badań i jest niezależna w swoich działaniach.

Jakie są ogólne zasady pracy inspektorów?

Inspektorat zatrudnia około 150 inspektorów, których pracę koordynuje około 17 koordynatorów. Inspektorzy specjalizują się w typach szkół i przedmiotach (inspektorzy w zakresie przedszkoli i szkół podstawowych, szkół średnich, kształcenia dorosłych, kształcenia specjalnego, placówek wparcia pedagogicznego dla uczniów). Najważniejsze kompetencje wymagane od inspektorów to: umiejętność krytycznego myślenia, analizy danych i rozwiązywania problemów, dobra znajomość języka holenderskiego. W większości przypadków wymagane jest doświadczenie pedagogiczne.

Podstawowe zasady obowiązujące inspektorów:

- inspektor nie może działać bez upoważnienia,

- powinien być obiektywny (nie może występować żaden konflikt interesów),

- nie może promować i sprzedawać materiałów edukacyjnych w szkołach,

- nie świadczy doradztwa dla szkół.

Inspektorzy pracują w zespołach odpowiednio do typów szkół, które mogą liczyć od 2 do 8 osób. Pracę zespołu koordynuje inspektor wiodący, który odpowiada za kontakty z dyrektorem opracowanie raportu. Skład zespołu inspektorów dobierany jest odpowiednio do typów szkół i kontekstu środowiskowego.

Jak przebiega inspekcja ?

Przebiega ona w trzech tygodniowych etapach.

1 – przygotowanie polegające na analizowaniu danych dotyczących szkoły, wizycie przygotowawczej w szkole, dyskusji inspektorów i służy ustaleniu zakresu inspekcji o którym informowana jest szkoła. Dyrektor szkoły nie otrzymuje natomiast informacji o przewidywanych narzędziach badawczych.

2 – wizyta w szkole (analiza dokumentów, obserwacja zajęć, wywiady fokusowe), na zakończenie wizyty szkoła otrzymuje wstępną informację na temat wyników inspekcji.

3 – opracowanie raportu.

Co zawiera raport z inspekcji?

Raport zawiera informacje na temat wszystkich badanych zagadnień, a w szczególności odpowiedzi na trzy pytania:

- Czy szkoła przestrzega przepisów prawa np. w zakresie zapewnienia odpowiednich, bezpiecznych warunków lokalowych,

- Czy szkoła monitoruje zapewnianie jakości edukacji,

- Czy posiada warunki do kreowania polityki jakości np. przywództwo dyrektora.

Raport kończy się wskazaniem mocnych i słabych stron szkoły oraz jedną z trzech rekomendacji:

1 – rekomendacja pozytywna oznaczające że do pracy szkoły nie ma zastrzeżeń,

2 - ograniczona pozytywna rekomendacja czyli w szkole pewne elementy wymagają poprawy co powinno być zrealizowane w ciągu trzech lat.

3 -  rekomendacja negatywna – szkoła musi podjąć działania naprawcze, przedstawić ministrowi plan naprawczy i po trzech latach w szkole odbywa się ponowna inspekcja.

Raport dostarcza informacji o tym co szkoła robi dobrze co mogła by robić lepiej a co musi robić lepiej.

Raport prezentowany jest w szkole, a po kilku tygodniach do dwóch miesięcy publikowany jest na stronie internetowej Inspekcji, a dyrektor nie ma możliwości wnoszenia do niego żadnych zastrzeżeń.

O pracy inspektorów coś jeszcze.

- jeden inspektor rocznie wykonuje około 11 inspekcji,

- pracuje w domu i w szkołach (nie ma biura),

- średnio 2 razy w miesiącu uczestniczy w spotkaniach w siedzibie inspekcji i dotyczą one planowania, koordynowania i doskonalenia pracy inspektorów.

- inspektorzy otrzymują wynagrodzenie oraz ekwiwalent za korzystanie z internetu i sprzętu komputerowego mają opłacone rachunki za telefon i paliwo.

 Tomasz Michlewicz

Krzysztof Kania