II wizyta studyjna w Anglii-Reading
W dniu 20 - 27 listopada br. odbyła się kolejna wizyta studyjna. Wizytatorzy ds. ewaluacji oraz członkowie zespołu Projektu udali się do Reading. Harmonogram wizyty przewidywał spotkania m.in. w szkołach, na uniwersytecie oraz w OFSTED- instytucji odpowiadającej za nadzór nad angielskimi szkołami. Jest nas 15 osób: Laura z Niepołomic, Staszek z Krakowa ,Ania z Cieszyna, Olga z Lublina, Bożena z Białegostoku, Danusia z Krakowa, Zenek z Tczewa, Marek z Olsztyna, Monika z Lublina (nasza tłumaczka), Roman z Krakowa, Krystyna z Gorzowa, Halina z Łodzi, Beata z Bydgoszczy, Joasia i Kuba z Krakowa, oraz nasz gospodarz Trevor z Reading.
Czego się dowiedzieliśmy?
Nad całym systemem angielskiej oświaty czuwa Ofsted (Office of Standards in Education), niezależna instytucja, ale działająca zgodnie z polityką rządu. Najważniejsze jej zadanie to nadzór nad realizacją narodowego programu nauczania.
Dane, które są brane pod uwagę przez inspektorów Ofsted podczas kontroli to m. in. efektywność kształcenia, wielokulturowość, pochodzenie etniczne, równość szans, płci i integrację uczniów o zróżnicowanych i specyficznych możliwościach. Podczas wizytacji dyrektor ma za zadanie wykazać, że pod jego przywództwem szkoła realizuje zadania i cele, a uczniowie osiągają postępy w nauce. na ocenę całej szkoły może mieć wpływ negatywna ocena 1-2 nauczycieli i niezadowalające wyniki jednego z kluczowych przedmiotów. W celu poprawy efektywności pracy, szkoła korzystała ze wsparcia zewnętrznych doradców. W rezultacie, w ciągu krótkiego czasu i intensywnej pracy, wyniki z matematyki wzrosły o 30 %, nastąpiła zmiana sposobu funkcjonowania zespołów nauczycieli, wzrosła jakość nauczania oraz świadomość odpowiedzialności zespołu za funkcjonowanie i efekty pracy szkoły.
Autoewaluacja prowadzona jest w szkole szczegółowo, we wszystkich obszarach będących przedmiotem kontroli Ofsted. Co roku w szkole opracowany zostaje bardzo szczegółowy arkusz samooceny zawierający opisy realizowanych działań, osiągnięte efekty i dowody potwierdzające je. Analiza efektów prowadzona jest w porównaniu z rokiem poprzednim i powinna wykazać postęp.
Jak wynika z przedstawionych informacji, oprócz raportu, o którym mowa, szkoła na potrzeby kontroli przygotowuje dokumentację samooceny. Karta samooceny zawiera dane z kilku lat, przez co umożliwia pokazanie pewnych tendencji w pracy szkoły w tym ewentualnego przyrostu osiągnięć uczniów. Wicedyrektor podkreślił, że szczególnie istotne w tej szkole jest poszukiwanie przyczyn mających wpływ na uzyskane wyniki a nie ograniczanie się jedynie do analizy danych statystycznych. Stwierdził także, że zwraca się uwagę na dwa kluczowe wskaźniki: wyniki w nauce języka angielskiego i matematyki.
Szkoły kontrolowane są zwykle w cyklu trzyletnim, przy czym te o niższych wynikach, kontrolowane są częściej, szczególnie wtedy, kiedy otrzymują ocenę niezadowalającą. Natomiast szkoły, które oceniane są bardzo dobrze, kontrolowane są znacznie rzadziej. Szkoły w Anglii zobowiązane są do prowadzenia autoewaluacji, jej wyniki raz w roku przesyłają do OFSTED. Inspektorzy po zapoznaniu się z tymi danymi, formułują hipotezy na temat pracy szkoły, które sprawdzają po wejściu do placówki. Kontrola w szkole trwa dwa dni. Liczebność zespołu kontrolującego zależy od wielkości oraz specyfiki szkoły i waha się od 2 do 7 osób. Szkoły kontrolowane są w 4 obszarach: wyniki w nauce, jakość kształcenia – uczenia się, zarządzanie – przywództwo, bezpieczeństwo i wychowanie.
Relacje
Dzień pierwszy
Pierwszy punkt naszej wizyty to Uniwersytet w Reading.Trevor zapoznał nas z systemem angielskiej oświaty. Gdybyśmy chcieli jednym słowem ją określić, najwłaściwsze byłoby „skomplikowana”. Jest tu całe mnóstwo różnych szkół, akademii, nurserów, juniorów, secondary i primary, prywatne, publiczne (które też są prywatne), finansowane ze źródeł rządowych i samorządowych, zarządzanych przez fundacje, instytucje charytatywne, kościoły i organizacje pozarządowe – „do wyboru, do koloru". Nad wszystkim czuwa Ofsted (Office of Standards in Education), niezależna instytucja, ale działająca zgodnie z polityką rządu. Najważniejsze jej zadanie to nadzór nad realizacją narodowego programu nauczania.
Potem odwiedziliśmy szkołę „primary” – The Coombes School w Aborfield. Dowiedzieliśmy się, że:
- dzieci rozpoczynają edukację od 5 roku życia;
- w klasie jest 25-30 uczniów;
- zajęcia prowadzi nauczyciel wraz z asystentem;
- dzieci uczą się głównie poprzez doświadczanie;
- misją szkoły jest hasło „Pomagamy sobie wzajemnie”.
Zaskoczyło nas, że:
- w tej szkole naprawdę najważniejszy jest uczeń;
- dzieciaki cały czas rozwiązują problemy;
- wszystkie dzieci były zaangażowane w zajęcia, nikt się nie nudził (a nie wiedzieli, że będziemy);
- rodzice pomagają nauczycielom w przedszkolu w prowadzeniu zajęć;
- z małymi dziećmi pracują również mężczyźni;
- żeby zostać dyrektorem, trzeba przejść dwudniową procedurę kwalifikacyjną (stres jest tak duży, że drugi raz niewielu się na to decyduje).
Doszliśmy do wniosku, że:
- polska szkoła zbyt sztywno trzyma się utartych schematów
jednak
- też są w niej nauczyciele pasjonaci, którzy wychodzą poza ramy kredy i tablicy;
- zmiana, która zachodzi w nadzorze pedagogicznym, ma sens;
- polski system oświaty jest bardziej przejrzysty;
- warto było rozpoczynać zmiany w polskiej rzeczywistości oświatowej.
Danusia z Krakowa i Bożena z Białegostoku
Dzień drugi
Dzień drugi…w oczekiwaniu na autobus „20 a” wymienialiśmy uwagi i doświadczenia z dnia poprzedniego. Wizyta w Maiden Erlegh School pozwoliła nam spojrzeć na inspekcję Ofsted z punktu widzenia kontrolowanej szkoły. Po spotkaniu z dyrektorem szkoły, prezentacje prowadzili dla nas: lider departamentu matematyki w szkole, wicedyrektor ds. samooceny pracy szkoły i wicedyrektor zajmujący się podnoszeniem jakości pracy szkoły.
Dyrektor poinformował o tym, jakie dane są brane pod uwagę przez inspektorów Ofsted podczas kontroli. Wymienił m. in. efektywność kształcenia, wielokulturowość, pochodzenie etniczne, równość szans, płci i integrację uczniów o zróżnicowanych i specyficznych możliwościach. Podczas wizytacji dyrektor ma za zadanie wykazać, że pod jego przywództwem szkoła realizuje zadania i cele, a uczniowie osiągają postępy w nauce.
Mrs S. Newton (Head of Maths) opisała sposób pracy zespołu nauczycieli i liderów
w przypadku, kiedy szkoła otrzymuje niską ocenę w określonym zakresie. Zaskoczyło nas to, że na ocenę całej szkoły może mieć wpływ negatywna ocena 1-2 nauczycieli i niezadowalające wyniki jednego z kluczowych przedmiotów. W celu poprawy efektywności pracy, szkoła korzystała ze wsparcia zewnętrznych doradców. W rezultacie, w ciągu krótkiego czasu i intensywnej pracy, wyniki z matematyki wzrosły o 30 %, nastąpiła zmiana sposobu funkcjonowania zespołów nauczycieli, wzrosła jakość nauczania oraz świadomość odpowiedzialności zespołu za funkcjonowanie i efekty pracy szkoły.
Cenne były dla nas informacje przekazane przez Miss M. Davies (Deputy Headteacher) dotyczące historii Ofsted i prowadzenia samooceny pracy szkoły. Autoewaluacja prowadzona jest w szkole szczegółowo, we wszystkich obszarach będących przedmiotem kontroli Ofsted. Co roku w szkole opracowany zostaje bardzo szczegółowy arkusz samooceny zawierający opisy realizowanych działań, osiągnięte efekty i dowody potwierdzające je. Analiza efektów prowadzona jest w porównaniu z rokiem poprzednim i powinna wykazać postęp.
Mr M. Haddrell (Deputy Headteacher) opisał, w jaki sposób w szkole utrzymują wysoką jakość kształcenia, koncentrując się wokół trzech obszarów: zarządzanie zmianą, utrzymanie wysokiej pozycji (ocena szkoły „znakomita” – najwyższa wg. Ofsted), kontynuowanie doskonalenia pracy szkoły. Zdaniem dyrektora, wysoka pozycja szkoły jest bardzo zobowiązująca, zwiększa oczekiwania władz i rodziców wobec niej, a dla zarządzających trudniejszym zadaniem jest utrzymanie wysokiego poziomu niż kierowanie procesem usprawniania i rozwijania szkoły. Maiden Erlegh School wdraża różnorodne strategie służące utrzymaniu wysokiej pozycji i zapewniania procesu wzmacniania potencjału szkoły.
Podczas wizyty dowiedzieliśmy się tego, że nawet przy tak wysokich wynikach kontrola szkoły przez Ofsted może odbyć się w każdej chwili. W przypadku kiedy szkoła otrzyma rekomendacje pokontrolne, to inspekcja szkoły może być niezapowiedziana, odbywać się kilka razy, a sprawdzane są stan i sposób wykonania rekomendacji.
Po południu spotkał się z nami Dyrektor Programowy Instytutu Edukacji Jonathan Allen, który szczegółowo przedstawił procedury prowadzenia ewaluacji w instytucjach zajmujących się kształceniem nauczycieli (Inspection of Teacher Education). Zaintrygował nas sposób pracy zespołu inspektorów i przedstawiania placówce wyników kontroli. We wszystkich odwiedzanych przez nas placówkach podkreślano fakt planowanego wprowadzenia zmian w standardach oceniania szkół przez Ofsted (od marca 2012 roku) i intensywnego przygotowywania się szkół do tych zmian.
Odwiedziliśmy także, utworzone na Uniwersytecie w Reading centrum literatury metodycznej dla nauczycieli. Centrum organizuje spotkania i prezentacje wszelkiej dostępnej literatury wspomagającej kształcenie, pracownicy centrum służą pomocą i wsparciem zainteresowanym wyszukaniem odpowiednich materiałów nauczycielom. Strudzeni lecz zadowoleni udaliśmy się na wieczorne zwiedzanie uroczego Reading…..Anna Olbrycht ,Olga Gilewic
Dzień trzeci
W trzecim dniu naszego pobytu, przy nietypowej (bo słonecznej) pogodzie wyruszyliśmy w podróż busem do Marlborough. Cel podróży stanowiły odwiedziny w ST. Johns School. W progach obszernego budynku o nowoczesnej architekturze gorąco powitał nas dyrektor szkoły dr Patrick Hazlewood.
W szkole, którą kieruje, kształci się 1675 uczniów i znajduje zatrudnienie ok. 100 nauczycieli.
Wicedyrektor szkoły, odpowiedzialny za organizowanie systemu przetwarzania i analizy danych dotyczących efektów pracy szkoły, zapoznał nas z raportem na temat działalności szkoły w kluczowych obszarach jej funkcjonowania, przygotowywanym zgodnie z wytycznymi Ofsted. Zaprezentował strukturę raportu, omówił analizę wyników uczniów z uwzględnieniem uwarunkowań kontekstowych, mających wpływ na osiągane wyniki (m.in. zróżnicowane grupy młodzieży: chłopcy, dziewczęta, uczniowie o niskich, średnich i wysokich umiejętnościach, status społeczny i ekonomiczny rodzin, wielokulturowość).
Jak wynika z przedstawionych informacji, oprócz raportu, o którym mowa, szkoła na potrzeby kontroli przygotowuje dokumentację samooceny. Karta samooceny zawiera dane z kilku lat, przez co umożliwia pokazanie pewnych tendencji w pracy szkoły w tym ewentualnego przyrostu osiągnięć uczniów. Wicedyrektor podkreślił, że szczególnie istotne w tej szkole jest poszukiwanie przyczyn mających wpływ na uzyskane wyniki a nie ograniczanie się jedynie do analizy danych statystycznych. Stwierdził także, że zwraca się uwagę na dwa kluczowe wskaźniki: wyniki w nauce języka angielskiego i matematyki. Jak dowiedzieliśmy się odwiedzana szkoła, tak jak inne placówki, ma swój system monitorowania osiągnięć uczniów.
Po dużej dawce informacji i danych liczbowych z przyjemnością udaliśmy się na zwiedzanie obiektów szkolnych. Ciekawostkę stanowi fakt, że naszymi przewodnikami byli uczniowie z Polski – Aleksander i Martyna. Opowiedzieli, jak przebiega nauka w gimnazjum (11-15 lat) i liceum (16-18 lat), pokazali bogato wyposażone w środki techniczne i multimedialne sale dydaktyczne, bazę sportową, bibliotekę. Zaciekawił nas szczególnie sposób organizacji zajęć lekcyjnych, a także możliwość wyboru przez uczniów różnych propozycji z bogatej oferty. Uczniowie poza zajęciami obowiązkowymi wybierają przedmioty, których będą się uczyli przez 3 lata, np. muzyka, plastyka, gotowanie, szycie, taniec, drama, technika, a także formy realizacji wychowania fizycznego (np. dyscyplina sportowa, joga). I te właśnie możliwości wyboru oraz powszechne stosowanie na lekcjach pracy zespołowej oprowadzający nas gimnazjaliści uznali za największy atut szkoły.
Miłym akcentem było zaproszenie nas na lunch w stołówce szkolnej. Wzmocnieni posiłkiem udaliśmy się na spotkanie z dyrektorem i nową porcję informacji nt. koncepcji pracy szkoły i planowanych od 2012 roku zmian w nadzorze. Dowiedzieliśmy się, że misję szkoły stanowi kształcenie w uczniach odpowiedzialności za własne życie, w tym uzyskiwane wyniki w nauce. Ponadto w szkole zwraca się uwagę nie tylko na dostarczanie uczniom wiedzy, lecz głównie rozwijanie kompetencji kluczowych przydatnych w dalszej edukacji i karierze. To właśnie wpisuje się w popularyzowaną przez dyrektora koncepcję systemu kształcenia (skierowaną na wyposażenie uczniów w określone umiejętności pozwalające odnaleźć się na rynku pracy).
Kryzys dnia trzeciego towarzyszący najczęściej dalekim wyprawom nie osłabił zapału wizytatorów do poszukiwania pomysłów i recept, które mogłyby usprawnić nasz system oświaty i nadzoru. Podczas długiej dyskusji w trakcie wieczornego podsumowania stwierdziliśmy, że pewne wzorce warto przenieść na grunt polski. Równocześnie zauważyliśmy, że planowane zmiany w angielskich systemie nadzoru są zbieżne z prowadzoną przez nas ewaluacją. Zenon Chrześcijański Marek Kozłowski
Dzień czwarty
W czwartym dniu wizyty udaliśmy się pociągiem i metrem do centrum Londynu, gdzie odwiedziliśmy OFSTED (The Office for Standards in Education), czyli Biuro Nadzoru nad Standardami Edukacji. Jest to niezależna instytucja sprawująca nadzór nad szkołami, w tym szkołami kształcącymi nauczycieli, oraz innymi placówkami oświatowymi. Spotkanie z nami prowadził Ceri Morgan Inspektor Jej Królewskiej Mości. Głównym celem funkcjonowania OFSTED jest zapewnienie jak najwyższej jakości edukacji w Anglii. Instytucja ta ma 150-letnią tradycję. Na spotkaniu przedstawiono nam reformę systemu oświaty, która dokonuje się od września tego roku. Innowacyjnym przedsięwzięciem jest powołanie do życia szkół tzw. „wolnego naboru” – free schools, które prowadzone są przez rodziców, grupy religijne i stowarzyszenia charytatywne. Analizując system edukacji w Anglii, należy zwrócić uwagę na pewien typ szkół, zwanych akademiami. Akademie powstały z przekształcenia szkół średnich, które miały niezadowalające wyniki. Szkoły te przeorganizowały programy nauczania, swoją infrastrukturę, sposób finansowania. Obecnie mogą to być szkoły różnych typów – od szkoły podstawowej, poprzez szkoły średnie po szkoły wyższe. Odnosząc się do systemu oświaty w Anglii, należy zwrócić uwagę, że są dwa podstawowe typy szkół – szkoły państwowe i szkoły prywatne. OFSTED sprawuje ścisły nadzór nad szkołami państwowymi i niepaństwowymi, z wyjątkiem szkół elitarnych, np. Eaton. Na podstawie nadzoru sprawowanego nad szkołami raz w roku przedkładany jest Jej Królewskiej Mości raport o stanie edukacji. Ponadto, rządowej komisji do spraw edukacji (Departament for Education) 2-3 razy w roku OFSTED dostarcza informacji na temat oświaty w kraju. Intersujący jest sposób prowadzenia kontroli przez OFSTED. Szkoły kontrolowane są zwykle w cyklu trzyletnim, przy czym te o niższych wynikach, kontrolowane są częściej, szczególnie wtedy, kiedy otrzymują ocenę niezadowalającą. Natomiast szkoły, które oceniane są bardzo dobrze, kontrolowane są znacznie rzadziej. Szkoły w Anglii zobowiązane są do prowadzenia autoewaluacji, jej wyniki raz w roku przesyłają do OFSTED. Inspektorzy po zapoznaniu się z tymi danymi, formułują hipotezy na temat pracy szkoły, które sprawdzają po wejściu do placówki. Kontrola w szkole trwa dwa dni. Liczebność zespołu kontrolującego zależy od wielkości oraz specyfiki szkoły i waha się od 2 do 7 osób. Szkoły kontrolowane są w 4 obszarach: wyniki w nauce, jakość kształcenia – uczenia się, zarządzanie – przywództwo, bezpieczeństwo i wychowanie.
W drugiej części dnia odwiedziliśmy szkołę podstawową Lark Hall, gdzie dyrektor Gary Nichol omówił jej funkcjonowanie. Jest to typowa szkoła dla Londynu i okolic, funkcjonująca w środowisku wielokulturowym i wielowyznaniowym. Dyrektor szkoły przedstawił nam dokument autoewaluacji szkoły i opowiedział o postępie, jaki szkoła osiągnęła w ciągu ostatnich trzech lat, zmieniając się ze szkoły bardzo słabej w szkołę dobrą. Podkreślił, że podstawą sukcesu jest nauczyciel i budowanie dobrych relacji z uczniami. Bardzo ważne jest uświadomienie dzieciom, że mogą być najlepsze oraz kształtowanie postaw przedsiębiorczych. Dużą wagę w szkole nadano diagnozie edukacyjnej i problemom, które napotyka dziecko, uznając, że postęp w zachowaniu ucznia warunkuje jego sukcesy w uczeniu się. Był to długi, ale bardzo ciekawy dzień naszej wizyty studyjnej.
Halina Cyrulska, Beata Wasilewska,Krystyna Wisniewska
