Czego dowiedzieliśmy się od innych i jak to możemy wykorzystać w nadzorze?

Pedagogicznym? Podsumowanie wizyt studyjnych odbytych w 2012

Wizyta studyjna w Szwecji 21-25 maja 2012

Czego się dowiedzieliśmy?

  W Szwecji system edukacji jest zdecentralizowany, a odpowiedzialność za jego funkcjonowanie spoczywa na jednostkach administracji. Parlament podejmuje uchwały w sprawie planów i programów nauczania, a rząd odpowiedzialny jest za wdrożenie ich do realizacji. Natomiast Narodowa Agencja Edukacji wydaje dyrektywy związane z funkcjonowaniem szkół, prowadzi doradztwo oraz przygotowuje testy na egzaminy krajowe. Kolejnym organem krajowym zajmującym się edukacją jest Szwedzka Inspekcja Szkolna, która stanowi odpowiednik polskich kuratoriów. Do jej zadań należy między innymi przeprowadzanie raz na 5 lat inspekcji w szkołach i placówkach oraz wydawanie zezwoleń na działania szkół niezależnych.
  Jeżeli szkoła osiąga niskie wyniki, to informowani są o tym „kuratorzy”, czyli urzędnicy sprawujący nadzór nad daną placówką z ramienia gminy. Prowadzą oni rozmowy z dyrektorami i wspólnie poszukują rozwiązań problemów trapiących szkołę. Natomiast w przypadku stwierdzenia podczas ewaluacji przypadków łamania prawa zawiadamiana jest o tym fakcie Szwedzka Inspekcja Szkolna, która przeprowadza szczegółową kontrolę i wydaje zalecenia. Może także nałożyć kary finansowe lub zamknąć szkołę.
  Wszystkie szwedzkie szkoły, podobnie jak w Polsce, są zobowiązane do prowadzenia ewaluacji wewnętrznej. Natomiast za ewaluację zewnętrzną odpowiedzialne są organy prowadzące, które zatrudniają w tym celu wyspecjalizowanych pracowników lub zlecają to odpowiednim firmom.

II wizyta studyjna w Halle

28. 05. 2012 – 03.06.2012

Czego się dowiedzieliśmy?

Podstawą oceny ewaluacji zewnętrznej w Saksonii są ramy jakościowe obejmujące sześć obszarów: wyniki nauczania, warunki nauki i nauczania, profesjonalizm kadry nauczycielskiej, organizacja szkoły, zarządzanie oraz atmosfera, kultura panująca w szkole. Każdy z wymienionych wyżej obszarów zawiera wskaźniki. Należy dodać, że kontroli, a jednocześnie zbadaniu podlega  jeszcze siódmy obszar dotyczący warunków techniczno-materialnych szkoły.
Ewaluacja zewnętrzna w Saksonii wykorzystuje empiryczne badania socjologiczne, analizę treści, obserwację i pytania w obrębie wyznaczonych obszarów. Interesująca dla uczestników była przedstawiona prezentacja na temat wykorzystania arkusza obserwacji lekcji, która odbywa się na podstawie 14 kryteriów opisanych za pomocą wskaźników.  Obserwacja lekcji w szkole trwa około 20 minut. Zakłada się możliwość obserwacji, jak największej liczby jednostek lekcyjnych. W wyniku tego szkoła otrzymuje informację zwrotną zawierającą konkretną ocenę wraz z interpretacją obserwowanych lekcji w danej szkole, m.in. w postaci diagramów, wykresów słupkowych, średnich wartości.
Główną przesłanką raportu jest stworzenie obrazu pracy szkoły. Ponadto raport zawiera wskazówki i zalecenia służące szkole i nadzorowi pedagogicznemu.Wszystkim działaniom  ewaluacyjnym towarzyszy wspieranie działalności szkoły we wszystkich jej obszarach. Po zakończeniu ewaluacji zespół pozyskuje również informację zwrotną na temat przeprowadzonych badań ewaluacyjnych.

System kształcenia   nauczycieli w Saksonii  różni się od systemu obowiązującego w Polsce w istotny sposób. W Saksonii kształcenie nauczycieli odbywa się w dwóch etapach:  ·I etap – studium uniwersyteckie, dające wiedzę  teoretyczną, zakończone egzaminem państwowym,  ·II etap – praktyczne przygotowanie do zawodu, polegające na rozwoju kompetencji zawodowych zakończone egzaminem państwowym.
Kształcenie praktyczne trwa 16 miesięcy  ( 4 miesiące – teoria, 8 miesięcy – praktyka, 4 miesiące -przygotowanie do egzaminu) i odbywa się w Instytucie ( 1 dzień w tygodniu) i we współpracujących z nim szkołach ( 4 dni w tygodniu). Ma charakter modułowy i obejmuje 5 modułów: uczenie się i nauczanie, wychowanie, ocenianie i doradztwo,  kompetencje nauczycieli ( metodyka), współdziałanie przy rozwoju szkoły.

Wizyta studyjna w Edynburgu 4-9 VI 2012

Czego się dowiedzieliśmy?

Wnioski związane z procesem inspekcji i raportem:

- szkoccy inspektorzy podczas inspekcji odpowiadają na trzy kluczowe pytania, skupiają się na najważniejszych kwestiach

- przed inspekcją dostają raport z ewaluacji wewnętrznej i bazują na nim prowadząc inspekcję

- w Szkockich raportach (po inspekcji), które są upubliczniane zaobserwowaliśmy duży stopień ogólności. Raport jest krótszy, w jasny i przystępny sposób prezentuje osiągnięcia szkoły. Powinniśmy się na nim wzorować

- najlepsi dyrektorzy są zapraszani do uczestniczenia w inspekcjach (w roli członka zespołu). Jest to ważne z punktu widzenia rozwoju dyrektora (w czasie inspekcji jest ekspertem i może dzielić się swoim doświadczeniem z inspektorami i dyrektorami wizytowanych szkół)

- w trakcie inspekcji szkoccy inspektorzy obserwują 50-60 zajęć. Więcej obserwacji lekcji może przyczynić się do zmiany postrzegania przez nauczycieli swojej roli (patrzenie na proces z perspektywy ucznia). Potwierdza to słuszność kierunku doskonalenia procedur ewaluacji w Polsce.

Wnioski w odniesieniu do systemu edukacji:

- patrzenie na proces z perspektywy ucznia i jego osiągnięć. W Polsce cały czas patrzy się na proces nauczania i na nauczyciela. Takie odwrócenie perspektywy przydałoby się w naszym systemie

Wnioski na temat świadomość i odpowiedzialność za proces poprawy, jakości

- zmiany, które dokonały się w Szkocji to zmiany mentalne (nauczyciele mają powołanie i są dumni z tego, że uczą innych, dzięki temu cały czas chcą poprawiać, jakość), a poprawiając, jakość  budują kapitał na przyszłość. Świadomość własnej roli sprawia, że nauczyciele podejmują działania naprawcze i systematycznie prowadzą autoewaluację. Warto pamiętać, że proces zmiany w Szkocji, trwa już ponad 30 lat