Podsumowanie wizyty studyjnej w Halle, 6-12.06,2011
Niemcy to kolejny kraj, który odwiedziła polska grupa wizytatorów ds. ewaluacji w celu poznania zasad funkcjonowania systemu edukacji oraz nadzoru pedagogicznego. Wizyta studyjna miała miejsce w Halle (Saksonia - Anhalt). Podczas wyjazdu wizytatorzy mieli możliwość spotkania się z przedstawicielami szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Harmonogram spotkań obejmował również Instytut ds. Jakości oraz Kształcenia Nauczycieli „ LISA”, Uniwersytet w Halle, Uniwersytet w Lipsku, jak również Fundację France. Wizyta była koordynowana przez doktora z Uniwersytetu w Halle- pana Hartmuta Wenzla, z którym po tygodniu zaplanowanych spotkań i prezentacji, wizytatorzy mieli okazję przedyskutować swoje spostrzeżenia i zanalizować różnice pomiędzy polskim, a niemieckim systemem nadzoru i edukacji:
System edukacji w Niemczech.Nauka w szkole rozpoczyna się w 6 roku życia dziecka (Grundschule – trwa 4 lata). Poziom umiejętności dzieci jest zróżnicowany niektóre z nich potrafią czytać i pisać inne nie. Zatem w Grundschule praca z uczniami jest elastyczna- nauczyciele uwzględniają różnorodność poziomu. Nauczyciele szkoły podstawowej wspierani są przez nauczycieli ze szkół specjalnych (w Niemczech nazywane one są Foerderschule – szkoły wsparcia). Po ukończeniu szkoły podstawowej uczeń może iść do gimnazjum (klasa 5 – 12) lub różnego rodzaju szkół zawodowych (klasa 5 – 10). Gimnazjum przygotowuje do matury, po której można podjąć studia magisterskie; szkoły zawodowe – do tzw. zawodowej matury, po której można podjąć studia zawodowe np. inżynierskie. Jest możliwość przejścia ze szkół zawodowych do gimnazjum. Interesujące jest, iż do matury przygotowywani są uczniowie w tzw. Oberstufen trwającej trzy lata. Stąd jeśli uczeń przechodzi do gimnazjum po szkole zawodowej musi przejść cały cykl Oberstufe. Równolegle w systemie oświatowym są jeszcze Foerderschule tzw. szkoły wsparcia dla dzieci z dysfunkcjami – dla uczniów niewidzących, niesłyszących. Obecnie coraz więcej uczniów po szkole podstawowej wybiera gimnazjum. Szkoły prywatne stanowią około 20% wszystkich szkół. Podobnie funkcjonuje system oświatowy w Saksonii
Zewnętrzna ewaluacja. Ewaluacja w Saksonii – Anhalt prowadzona jest przez pracowników Landesinstitut Sachsen- Anhalt (LISA). Do zadań Wydziału ds. jakości w szkołach należy m.in.: opracowanie i przeprowadzenie kilkudniowych wizyt w szkołach i przygotowywania końcowych sprawozdań; opracowanie, wdrożenie i ocena badań w formie pisemnej lub online; przygotowanie, realizacja i ocena kontroli w szkołach; tworzenie raportów na temat określonych aspektów jakości. Motto przytoczone przez referentkę: „jest naszym staraniem zrozumieć jakość pracy szkoły i jakość nauczania (procesy i wyniki), by je dalej rozwijać”. Instytut (LISA) nie tylko przeprowadza zewnętrzną ewaluacje, ale organizuje i przeprowadza centralne badania osiągnięć uczniów oraz prowadzi dokształcanie i doskonalenie nauczycieli.
Zewnętrzna ewaluacja. Ewaluacja wewnętrzna obejmuje następujące obszary : warunki nauczania i uczenia się; profesjonalizm nauczycieli, organizacja w szkole, klimat i kultura, zarządzanie szkołą. Do metod i narzędzi zewnętrznej ewaluacji można : badania ankietowe w szkole, wizyta w szkole i wyniki prac pisemnych np. porównawczych, centralnych pisemnych egzaminów. Wizyta w szkole trwa od 2 do 8 dni. Opracowany jest szczegółowy harmonogram działań: kolejno - przedstawienie zespołu ewaluatorów, ogląd (zwiedzanie) szkoły, ogląd lekcji (20 min), wywiady z rodzicami (wybranymi przez szkołę), nauczycielami, uczniami, dyrektorem, analiza dokumentów (programu rozwoju szkoły, planu nauczania, planu doskonalenia nauczycieli, planu wspierania dzieci o specjalnych potrzebach). Nauczyciele w wywiadzie pytani są np. o ich wyobrażenie „dobrej” lekcji. Obserwacji lekcji służy opracowany formularz z kryteriami. Raport przekazywany i prezentowany jest tylko zainteresowanej szkole. Raport zawiera część opisową uwzględniającą wyniki wywiadów i część graficzną opracowaną na postawie ankiet. Odrębny materiał stanowi „wykres” dotyczący oglądu lekcji. W czasie podsumowania (Rueckmeldekonferenz) nauczyciele pracują nad następującymi zagadnieniami: Z czego jesteśmy zadowoleni?, Co można poprawić?, Jakie problemy są do opracowania?, Jakie mamy wątpliwości? Raport nie posiada zaleceń. Po ewaluacyjnym obowiązkiem szkoły jest wyznaczenie celów (Zielvereinbarung) na najbliższe rok/lata i przekazanie opracowanego materiału wizytatorowi nadzorującemu szkołę. Wizytator sprawdza, czy cele zostały przez szkołę już wyznaczone i jakie działania szkoła podejmuje. Ważne jest, że tego typu ustalenia zostają dopiero w szkołach wprowadzane i nie mają one jeszcze obligatoryjnego charakteru.
Zachęcamy do zapoznania się ze sprawozdaniami poszczególnych uczestników wizyty studyjnej:
